Đầu xuân nói chuyện chuyển đổi số báo chí

Vài giờ nữa là giao thừa, đang cặm cụi biên tập những tin tức thời sự cuối cùng của năm con mèo mà phóng viên vừa chuyển về thì có cuộc gọi viber. Tôi nghe máy, tiếng cười gần gũi của người bạn cũ đang giảng dạy tại đất nước xa xôi. Sau đó, là tiếng phát thanh viên quen thuộc “Kính mời quý vị và các bạn nghe điểm tin trong tỉnh trên podcast Báo Hưng Yên điện tử...”. Giọng bạn ấm áp “Tan làm mở google thấy ngay podcast này, thật nhớ quê nhà! MC AI dẫn chương trình phát thanh và thời sự nổi bật trên Báo Hưng Yên phong thái chuyên nghiệp nhỉ”.

Trí tuệ nhân tạo AI - Robot làm báo và vai trò Nhà báo trong kỷ nguyên chuyển đổi số (Nguồn: Internet)

“Quê nhà cũng hơi… nhớ người xa xứ”, đùa thế bởi tôi cảm động vì biết bạn thường xuyên theo dõi về quê hương qua trang Báo Hưng Yên điện tử nên thuật toán thông minh của Google đã hiển thị đề xuất nội dung tương tự trên di động. Bạn ấy thì không, nhưng nhiều người ngạc nhiên khi hay rằng, ngay cả phát thanh viên của chương trình điểm tin tuần hay MC của chương trình thời sự nổi bật trên Báo Hưng Yên điện tử đều là AI (trí tuệ nhân tạo). Dẫu vậy cũng khá bất ngờ khi MC trí tuệ nhân tạo đã được Báo Hưng Yên thực hiện ngót nửa năm, mà nhiều bạn đọc vẫn tới tấp quan tâm vì thoạt đầu tưởng MC thật dẫn chương trình.

Dĩ nhiên, niềm vui nho nhỏ này chắc chắn không đến nếu không có chuyển đổi số báo chí tại Báo Hưng Yên mà Ban biên tập đã nỗ lực đẩy mạnh, trong đó chú trọng đổi mới phương thức truyền tải, mang đến những trải nghiệm cho bạn đọc thông qua các ứng dụng công nghệ số.

Chuyển đổi số là xu thế tất yếu hiện nay diễn ra trong các lĩnh vực của đời sống kinh tế - xã hội, trong đó có báo chí, truyền thông. Theo định nghĩa chung nhất, chuyển đổi số là quá trình thay đổi tổng thể và toàn diện của cá nhân, tổ chức về cách sống, cách làm việc và phương thức sản xuất dựa trên các công nghệ số. Chuyển đổi số trong lĩnh vực báo chí là xu hướng đang diễn ra mạnh mẽ tại Việt Nam, không chỉ giúp tăng năng suất, giảm chi phí, còn mở ra không gian phát triển mới, tạo ra các giá trị mới ngoài các giá trị truyền thống vốn có.

Những ngày cuối năm, báo chí đưa lại tin về “báo chí 4.0”, đó là một số đài truyền hình quốc gia của Ấn Độ, Trung Quốc sử dụng MC trí tuệ nhân tạo để dẫn chương trình truyền hình từ tháng 4/2023, hay tin tức một số hãng thông tấn lớn của thế giới vốn có những "phóng viên tốc độ" xử lý báo cáo tài chính và viết tin trong vòng 15 phút. Tuy nhiên, trí tuệ nhân tạo có thể xử lý thành tin chỉ sau 10 giây quét dữ liệu. Trí tuệ nhân tạo hiện đã tham gia vào việc thực hiện các bản tin mà người đọc không nghĩ đó là do máy móc thực hiện và tiếp tục được mở rộng sang lĩnh vực khác. Có thể thấy, chuyển đổi số đang diễn ra nhanh chóng với báo chí và đó là xu hướng tất yếu khi mà sự hội tụ của nền tảng công nghệ trong việc sản xuất các sản phẩm báo chí là rất mạnh mẽ, để thích ứng với những thay đổi ngày càng nhanh chóng của độc giả và công nghệ làm báo.

Mặt khác, trong bối cảnh kỷ nguyên số với rất nhiều sự thay đổi về công nghệ nói chung, công nghệ làm báo nói riêng, chuyển đổi số báo chí giúp độc giả được tiếp cận thông tin qua báo viết, báo điện tử, phát thanh, truyền hình, mạng xã hội… từ một tòa soạn báo chí, được trải nghiệm nhiều hình thức trình diễn sáng tạo thông qua nội dung, hình ảnh, video, đồ họa, audio trong một sản phẩm báo chí. Hiện nay, chuyển đổi số báo chí đã làm lu mờ ranh giới giữa các loại hình báo chí và tạo ra hội tụ tất cả các phương tiện biểu đạt (lời nói, âm nhạc, tiếng động, hình ảnh, màu sắc, bố cục, giao diện trang báo…) trong một tác phẩm báo chí. Đó là một trong những phương thức để có thể “Phải đến với công chúng báo chí bằng nhiều cách”, điều mà chỉ chục năm trước, các cơ quan báo chí và nhà báo làm báo Đảng chưa từng nghĩ tới. Giờ đây, điều đó trở thành đương nhiên khi sự phát triển của khoa học, công nghệ và mạng xã hội đã dẫn đến xu hướng thay đổi thói quen tiếp cận tin tức của độc giả.

Trong chuyển đổi số báo chí, một cơ quan báo chí có thể phát triển nhiều kênh như: báo in, báo điện tử, báo hình, truyền thông xã hội... nhằm hướng tới những nhóm độc giả có các mối quan tâm khác nhau. Hiện nay, có ba nền tảng chiến lược là website, ứng dụng di động và mạng xã hội sẽ tích hợp và được liên kết chặt chẽ với nhau. Khi bạn đọc xem một kênh truyền thông, họ có thể được dẫn dắt để chuyển sang những kênh khác. Từ đó họ được tiếp cận với nhiều kênh thông tin khác nữa của tờ báo…

Nhưng chuyển đổi số báo chí không chỉ là như thế, trong một cuộc trả lời phỏng vấn, nhà báo Lê Quốc Minh chỉ rõ “Chuyển đổi số không đơn giản là đầu tư thiết bị công nghệ, phần mềm, mà phải chính là thay đổi tư duy làm nghề từ lãnh đạo đến nhân viên, là đổi mới toàn bộ quy trình sản xuất nội dung, quy trình kinh doanh, quy trình vận hành tòa soạn”. Điều đó đặt ra những thách thức lớn và cũng là cơ hội mới cho những người làm báo để tạo ra tác phẩm báo chí hài lòng được bạn đọc, đáp ứng được nhu cầu định hướng dư luận và cạnh tranh được với mạng xã hội trên hành trình mang đến những thông tin hữu tích, lan tỏa những điều tốt đẹp trong xã hội.